Niebawem poważne zmiany w prawie spadkowym
W ostatnim kwartale 2021 r. Rada Ministrów planuje przyjąć projekt wprowadzający szereg zmian przepisów dotyczących prawa spadkowego. Spróbujmy przyjrzeć się tym zmianom z bliska.
Pierwszą z istotnych zmian ma być ograniczenie kręgu spadkobierców ustawowych. Wykluczeni zostaliby aktualnie dziedziczący dalsi zstępni dziadków spadkodawcy, tj. cioteczne/stryjeczne wnuki oraz ich dalsi zstępni.
Wedle zamierzenia projektodawcy zmiany mają skracać postępowanie spadkowe, skutkiem czego spadkobiercy szybciej uregulują prawa do nabywanego majątku. Rzeczona zmiana będzie prawdopodobnie pozytywnie oceniana również w kontekście postępowań prowadzonych z wniosku wierzycieli spadkodawcy. Wszak zazwyczaj nieznana jest im rodzina dłużnika, wobec czego skrócenie uprawnionych do dziedziczenia zmniejszy zakres czynności niezbędnych w celu ustalenia kręgu spadkobierców.
Kolejna istotna zmiana dotyczy kwestii terminu na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w przypadku konieczności uprzedniego uzyskania zgody na odrzucenie lub przyjęcie spadku w imieniu małoletniego lub ubezwłasnowolnionego. Bieg sześciomiesięcznego terminu z art. 1015 § 1 k.c. ulegnie zawieszeniu do chwili uzyskania ewentualnej zgody w powyższym zakresie. Jest to słuszna korekta dotychczasowych przepisów, która eliminuje pojawiające się w praktyce wątpliwości. – Za takim rozwiązaniem przemawia potrzeba ochrony interesu małoletnich oraz ubezwłasnowolnionych. Przyspieszeniu postępowania niezbędnego w celu uzyskania zgody na złożenie oświadczenia w imieniu małoletniego ma również służyć przyznanie asesorom sądowym kompetencji do wydania orzeczeń w tym zakresie.
Projektowane zmiany mają również poszerzać przesłanki warunkujące niegodność dziedziczenia. Obok uwzględnionych obecnie: umyślnego ciężkiego przestępstwa spadkobiercy przeciwko spadkodawcy, nakłonienia spadkodawcy podstępem lub groźbą do sporządzenia lub odwołania testamentu oraz przeszkodzenia w dokonaniu którejś z tych czynności przez spadkobiercę, umyślnego ukrycia lub zniszczenia testamentu, jego podrobienia lub przerobienia przez spadkobiercę, albo świadomego skorzystania przez niego z testamentu przerobionego lub podrobionego przez inną osobę, za przyczynę niegodności dziedziczenia proponuje się uznać również uporczywe niewykonywanie obowiązku alimentacyjnego wobec spadkodawcy.
Jak wskazuje ustawodawca, powszechnie brak jest zgody na to, aby majątek spadkodawcy, będący niejednokrotnie dorobkiem jego całego życia, przeszedł po jego śmierci na osobę, która swoim celowym działaniem uniemożliwiała zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych uprawnionego spadkodawcy. Zmianę w tym zakresie należy ocenić pozytywnie, jest ona wręcz oczekiwana w kontekście interesu osób należących do kręgu spadkobierców wraz z dłużnikami alimentacyjnymi spadkodawcy.
/oprac. adwokat Piotr Gąsowski/
