Precedensowe orzeczenie Sądu Apelacyjnego w sprawie stawki VAT przy ustalaniu kosztów odtworzenia budynku
27 lutego 2019 r. Kancelaria z sukcesem zakończyła przed Sądem Apelacyjnym w Warszawie spór z ubezpieczycielem odmawiającym wypłaty pełnego odszkodowania za zniszczony w pożarze budynek.
OWU Ubezpieczyciela przewidywało wypłatę wartości odtworzeniowej ustalonej „z uwzględnieniem dotychczasowych technologii, konstrukcji i standardu wykończenia, przy zastosowaniu dotychczasowych wymiarów i materiałów”. Sąd pierwszej instancji uznał, że wysokość wypłaconego odszkodowania była rażąco zaniżona względem rzeczywistych kosztów odtworzenia budynku. Rażące zaniżenie wysokości wypłaconego odszkodowania nie było kwestionowane po wyroku przez Ubezpieczyciela, gdyż zostało to potwierdzone dwiema opiniami biegłych sądowych. Postępowanie apelacyjne dotyczyło natomiast tego, jaką stawkę VAT należy uwzględnić przy ustalaniu kosztów odtworzenia budynku, a w szczególności kosztu zakupu materiałów niezbędnych do jego odbudowy – 8 czy 23 %.
Ubezpieczyciel twierdził, że stawką, która powinna zostać zastosowana, jest stawka 8 % wynikająca z art. 41 ust. 2 w zw. z art. 41 ust. 12 w zw. z art. 146a pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług, mająca zastosowanie m.in. do remontu obiektów budowlanych zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym, do czego zresztą udało mu się przekonać biegłego na końcowym etapie postępowania przed Sądem Okręgowym. Stanowisko Ubezpieczyciela znajdowało również oparcie w licznych wyrokach, przyznających ubezpieczonym odszkodowanie uwzględniające stawkę VAT w wysokości jedynie 8%, a nie 23%.
Sąd Apelacyjny oddalił jednak apelację Ubezpieczyciela. Sąd podzielił po pierwsze argumentację Kancelarii, że ustalenie tego, jakie odszkodowanie będzie zapewniało pełną rekompensatę poniesionej szkody – a w tym jaką stawkę VAT należy uwzględnić przy ustalaniu kosztów odtworzenia budynku – zależy każdorazowo od okoliczności danej sprawy. Należy podkreślić, że przedmiotem ubezpieczenia był budynek nietypowy, wykonany specjalistycznymi metodami, przy zastosowaniem niestandardowych materiałów, technologią, którą uznać należy za historyczną. W świetle zasad doświadczenia życiowego zarówno Sądu Okręgowego, jak i Sądu Apelacyjnego odbudowa w takim wypadku nie mogłaby zostać dokonana systemem deweloperskim przez wykonawcę sprzedającego powodom nie tylko usługi budowlane, ale i komplety materiałów. Po drugie, Sąd podkreślił, że stawka podatku 8% VAT na materiały nabywane przy okazji realizacji usług budowlanych ma charakter preferencyjny i wyjątkowy, a zasadą jest stosowanie przy zakupie materiałów budowlanych stawki podstawowej 23 % VAT. Sąd w pełni przy tym zaaprobował stanowisko Kancelarii, że w takim wypadku to na Ubezpieczycielu, wywodzącym korzystne dla siebie skutki z tezy o możliwości zastosowania obniżonej stawki VAT, spoczywał ciężar udowodnienia, że taka obniżona stawka mogła i powinna być w przedmiotowej sprawie zastosowania. Ubezpieczyciel nie spełnił jednak wymagań w tym zakresie, nie zanegował też skutecznie logiczności wniosków sądu pierwszej instancji stanowiących podstawę rozstrzygnięcia w oparciu o stawkę 23 % VAT. Sąd Apelacyjny zaaprobował to rozstrzygnięcie, stwierdzając, że doświadczenie życiowe i zasady logicznego myślenia nakazują przyjąć, że obecnie nie są świadczone usługi budowy domów wg technologii z początku XX wieku.
Dzięki uzyskanemu rozstrzygnięciu bliższa staje się odbudowa pięknego wiejskiego domu na Suwalszczyźnie.
r. pr. Jan Lipski