Status twórcy a podatki
Czy warto być twórcą i artystą-wykonawcą w Polsce? Biorąc pod uwagę polskie przepisy podatkowe można pokusić się o stwierdzenie, że bycie twórcą i prowadzenie działalności artystycznej się opłaca.
Twórcy i artyści wykonawcy mogą korzystać z 50% kosztów uzyskania przychodu
Polskie przepisy podatkowe przewidują przywilej podatkowy dla twórców i artystów wykonawców. Mogą oni odliczyć 50% kosztów uzyskania przychodu od uzyskiwanych przez siebie przychodów z tytułu korzystania z praw autorskich i praw pokrewnych lub rozporządzania tymi prawami.
I tutaj uwaga, według przepisów podatkowych twórcami są nie tylko kapłani sztuki, ale również część specjalistów z branży informatycznej, badawczo-rozwojowej, edukacyjnej, artystycznej czy kreatywnej. Korzyścią zastosowania zasady 50% kosztów uzyskania przychodów jest zmniejszenie wysokości zaliczki na podatek dochodowy, a tym samym zwiększenie wynagrodzenia twórcy.
Jakie warunki należy spełnić, aby skorzystać z uprawnienia do zastosowania 50% kosztów uzyskania przychodu?
Podatnik, który zamierza skorzystać z 50% kosztów uzyskania przychodu powinien wykazać, że:
– co najmniej część pracy wykonywanej przez podatnika jest działalnością twórczą, której wynikiem jest utwór w rozumieniu przepisów Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. 1994 Nr 24, poz. 83 t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1062) (Prawo autorskie).
– uzyskiwanie przychodu przez podatnika wynika z korzystania przez podatnika z praw autorskich lub z tytułu rozporządzania tymi prawami; oraz
– przychody podatnika uzyskane są w wyniku działalności twórczej określonej w ustawie o PIT.
Kto może skorzystać z 50% kosztów uzyskania przychodu?
W przepisach podatkowych możemy znaleźć dość obszerny katalog działalności twórczej, do której można zastosować 50% kosztów uzyskania przychodów m.in. architektura, w tym architektura wnętrz, architektura krajobrazu, inżynieria budowlana, urbanistyka, literatura, sztuki plastyczne, wzornictwo przemysłowe, muzyka, fotografia, twórczość audialna i audiowizualna, programy komputerowe, gry komputerowe, dziennikarstwo, działalność artystyczna w dziedzinie sztuki aktorskiej i teatralnej, instrumentalistyka, produkcja audialna i audiowizualna, naukowa, edukacyjna oraz działalność badawczo-rozwojowa, naukowa, naukowo-dydaktyczna, badawcza, badawczo-dydaktyczna itd.
Co jest przedmiotem praw autorskich?
W przypadku przychodu osiągniętego z tytułu praw autorskich i praw pokrewnych oceny dokonuje się na podstawie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Zgodnie z ustawą przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór).
Prawo autorskie nie precyzuje zatem jakie konkretnie wytwory stworzone przez człowieka stanowią utwór w rozumieniu prawa autorskiego. Wskazówką w tym zakresie jest orzecznictwo sądowe oraz ustawowy przykładowy katalog utworów, który wskazuje, że ochroną prawnoautorską są objęte w szczególności utwory wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (np. utwory naukowe, programy komputerowe lub utwory literackie), fotograficzne, wzornictwa przemysłowego, architektoniczne i architektoniczno-urbanistyczne, muzyczne, sceniczne i audiowizualne (w tym filmowe).
Warto pamiętać, że utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia, choćby miał postać nieukończoną. Ustalenie utworu jest przy tym rozumiane jako uzewnętrznienie utworu w taki sposób, aby osoby trzecie mogły się z nim zapoznać.
Ustalanie i dokumentowanie honorarium autorskiego
Pamiętajmy jednak, że w wielu sytuacjach nie cały przychód uzyskiwany u danego pracodawcy lub zleceniodawcy będzie mógł korzystać z 50% kosztów uzyskania przychodów i trzeba będzie odpowiednio go wydzielić. Uzyskanie przychodu z praw autorskich lub z tytułu rozporządzania tymi prawami, jego wysokość oraz różnicowanie wynagrodzenia wymaga skrupulatnego udokumentowania, gdyż jest to dokładnie sprawdzane w przypadku kontroli skarbowej.
Zarówno pracownik (zleceniobiorca), jak i pracodawca (zleceniodawca) powinni zabezpieczyć się poprzez dodanie do umowy o pracę (umowy cywilnoprawnej) postanowień określających działania twórcze, które podlegają 50% kosztom uzyskania przychodu oraz określić sposób dokumentowania utworów. Część postanowień dotyczących procedur zgłaszania i dokumentowania faktu powstania utworów może zostać również przeniesiona do dokumentów wewnętrznych pracodawcy.
Warto podkreślić, że ww. dokumentacja powinna być prowadzona w sposób systematyczny i rzetelny. Naruszenie przepisów podatkowych, pracowniczych lub przepisów dotyczących prawa własności intelektualnej może narażać zarówno płatnika, jak i podatnika na poważne konsekwencje prawne i finansowe.
W razie pytań zapraszamy do kontaktu z Kancelarią NLK.
(oprac. adwokat Małgorzata Nowotnik-Zajączkowska oraz apl. radcowska Magdalena Werner)
