Rozstrzyganie spraw z zakresu własności intelektualnej wymaga specjalistycznej wiedzy sędziów i pełnomocników
Sprawy z zakresu własności intelektualnej często są skomplikowane od strony faktycznej oraz prawnej. Dodatkowa trudność wynika z tego, że świat nowych technologii dynamicznie się rozwija, co wpływa również na ciągły rozwój własności intelektualnej. Ze względu na olbrzymią wartość niektórych marek, rozwiązań technicznych czy programów komputerowych spory w tym obszarze potrafią być bardzo zażarte. Złożoność i dynamika spraw z zakresu własności intelektualnej powoduje, że sędziowie, którzy mają rozstrzygać je obok spraw z zupełnie innych obszarów np. dotyczących nieruchomości, odpowiedzialności za błędy lekarskie, spółdzielni czy o zapłatę, nie są w stanie szybko ich przeprowadzić i wniknąć we wszystkie niuanse stanu faktycznego. Rozwiązaniem tego narastającego od wielu lat problemu ma być uchwalona 21 lutego br. ustawa nowelizująca kodeks postępowania cywilnego w zakresie spraw własności intelektualnej.
Nowelizacja wprowadza rewolucyjne wręcz zmiany w prowadzeniu tej kategorii spraw. Ustawodawca liczy na to, że grono wyspecjalizowanych sędziów i przymusowy udział w postępowaniach profesjonalnych pełnomocników spowoduje, że sprawy własności intelektualnej będą rozstrzygane szybciej i nastąpi ujednolicenie orzecznictwa.
Poniżej skrótowo zostaną przedstawione najważniejsze zmiany:
- Specjalne sądy dla spraw własności intelektualnej
Przy Sądzie Okręgowym w Warszawie zostanie powołany specjalny wydział, który na zasadzie wyłączności dla całej Polski, będzie rozstrzygał sprawy własności intelektualnej dotyczące programów komputerowych, wynalazków, wzorów użytkowych, topografii układów scalonych, odmian roślin oraz tajemnic przedsiębiorstwa o charakterze technicznym. Przy sądach okręgowych w Poznaniu, Gdańsku i Lublinie zostaną wyznaczone specjalne wydziały, które będą zajmowały się prowadzeniem spraw dotyczących unijnych znaków towarowych i wzorów wspólnotowych. Obecnie działający w Warszawie sąd, który na zasadzie wyłączności (dla wszystkich spraw z całej Polski) rozstrzyga sprawy dotyczące unijnych znaków towarowych i wspólnotowych wzorów przemysłowych zostanie zlikwidowany.
- Obowiązek reprezentacji przez profesjonalnego pełnomocnika
W sprawach z zakresu własności intelektualnej strony obowiązkowo będą musiały być zastępowane przez profesjonalnych pełnomocników tj. radców prawnych, adwokatów lub rzeczników patentowych z zastrzeżeniem sytuacji, w których bez uszczerbku dla sprawności i jakości postępowania strona może być reprezentowana samodzielnie np. przez pracownika w przypadku, gdy stroną jest organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub gdy wartość przedmiotu sprawy nie przekracza 20 000 zł.
- Postępowania o zabezpieczenie środków dowodowych
Nowelizacja wprowadza nowe narzędzie procesowe tj. zabezpieczenie środka dowodowego (nie mylić z istniejącym już w procedurze cywilnej zabezpieczeniem dowodu). Zabezpieczenie środka dowodowego może być udzielone przed wniesieniem pozwu, jak i w trakcie toczącego się już postępowania. Zabezpieczenie jest udzielane, gdy: 1/ brak zabezpieczenia uniemożliwia lub poważnie utrudnia przytoczenie lub udowodnienie istotnych faktów, 2/ zachodzi ryzyko zniszczenia środka dowodowego lub 3/ opóźnienie w uzyskaniu środka dowodowego może uniemożliwić lub poważnie utrudnić osiągnięcie celu postępowania dowodowego, lub 4/ z innych przyczyn zachodzi potrzeba stwierdzenia istniejącego stanu rzeczy.
- Postępowanie o wyjawienie lub wydanie środków dowodowych
Kolejnym nowym rozwiązaniem jest uprawnienie powoda do żądania przed sądem, aby pozwany wyjawił lub wydał środek dowodowy, którym dysponuje, w szczególności dokumenty bankowe, finansowe lub handlowe służące ujawnieniu i udowodnieniu faktów.
- Postępowanie o ujawnienie informacji
Kolejną procedurą ułatwiającą powodowi dostęp do dowodów jest prawo uprawnionego do żądania przed wniesieniem pozwu, jak i w trakcie trwania postępowania sądowego, udzielenia informacji o pochodzeniu i sieciach dystrybucji towarów lub usług, jeżeli jest to niezbędne dla dochodzenia roszczeń.
- Możliwość unieważnienia prawa ochronnego na znak towarowy lub stwierdzenia jego wygaśnięcia lub unieważnienia prawa z rejestracji wzoru przemysłowego
Nowelizacja umożliwia pozwanemu w sprawach o naruszenie prawa do znaku towarowego lub wzoru przemysłowego obronę poprzez wniesienie do tego samego sądu powództwa wzajemnego o unieważnienie prawa ochronnego na znak towarowy lub stwierdzenie jego wygaśnięcia lub unieważnienie prawa z rejestracji wzoru przemysłowego. Odpowiednio można wnieść żądanie unieważnienia lub stwierdzenia wygaśnięcia prawa ochronnego na wspólny znak towarowy, wspólnego prawa ochronnego na znak towarowy, prawa ochronnego na znak towarowy gwarancyjny, uznania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ochrony międzynarodowego znaku towarowego, a także żądanie unieważnienia uznania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ochrony międzynarodowego wzoru przemysłowego. Nowe przepisy przewidują mechanizm wykluczający prowadzenie sprawy o unieważnienie prawa ochronnego na znak towarowy lub stwierdzenie jego wygaśnięcia lub unieważnienie prawa z rejestracji wzoru przemysłowego równocześnie przed Urzędem Patentowym oraz przed sądem cywilnym.
- Możliwość ustalenia, że podjęte lub zamierzone czynności nie stanowią naruszenia patentu, dodatkowego prawa ochronnego, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji
Zgodnie z nowymi przepisami powód może sprawdzić przed sądem w specjalnym postępowaniu czy podjęte lub zamierzone przez niego czynności nie stanowią naruszenia patentu, dodatkowego prawa ochronnego, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji. Skorzystanie z tej procedury musi być jednak poprzedzone albo listem ostrzegawczym ze strony uprawnionego albo brakiem pisemnego potwierdzenia przez uprawnionego, że określone działania powoda nie stanowią naruszenia patentu, dodatkowego prawa ochronnego, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji. Przykładowo ww. postępowanie mogłoby zostać wykorzystane np. przez używacza uprzedniego lub następczego.
Ustawodawca przewidział kilkumiesięczne vacatio legis i ustawa ma wejść w życie 1 lipca 2020 r.
(oprac. Adwokat Małgorzata Nowotnik-Zajączkowska, Partner w Kancelarii Nowotnik-Zajączkowska, Lipski, Krasoń-Becker)
