Zmiana zasad doręczeń sądowych w postępowaniu cywilnym weszła w życie
3 lipca weszły w życie istotne zmiany w rozpoznawaniu spraw cywilnych. „Ustawa COVID-19” wprowadza szereg szczególnych rozwiązań mających istotne znaczenie dla całego postępowania cywilnego. Jakie nowe obowiązki nakłada na pełnomocników?
Ustawa epizodyczna w zakresie doręczeń sądowych z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 i innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych („Ustawa COVID-19”) zmieniona ustawą z dnia 28 maja 2021 r. o zmianie Kodeksu Postepowania Cywilnego i niektórych innych ustaw wprowadza szereg szczególnych rozwiązań mających istotne znaczenie dla całego postępowania cywilnego. Do nowych obowiązków należy w szczególności zaliczyć:
- obowiązek podawania przez pełnomocników adresów mailowych oraz numerów telefonów;
- możliwość doręczania pism profesjonalnym pełnomocnikom za pomocą Portalu Informacyjnego Sądów Powszechnych (”Portal”);
- zmianę składów orzekających na jednoosobowe zarówno w pierwszej jak i w drugiej instancji; oraz
- umożliwienie stronom udziału w rozprawie zdalnej.
Jak wskazuje na to tytuł ustawy przedmiotowa nowelizacja została wprowadzona w związku z epidemią wirusa SARS-CoV-2. Celem ustawodawcy jest więc przyspieszona informatyzacja systemu doręczeń sądowych i ułatwienie zdalnej komunikacji pomiędzy uczestnikami postępowania. Na razie nowelizacja wprowadza elektroniczną korespondencje, która znajdzie zastosowani w komunikacji między sądem a profesjonalnymi pełnomocnikami oraz między samymi profesjonalnymi pełnomocnikami.
Na szczególną uwagę zasługuje przepis art. 15zzs9 Ustawy COVID-19, który stanowi, że w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 oraz w ciągu roku od odwołania ostatniego z nich, w braku możliwości wykorzystania systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe, sąd doręcza profesjonalnym pełnomocnikom pisma sądowe poprzez umieszczenie ich treści w systemie teleinformatycznym.
Na mocy przedmiotowego przepisu profesjonalni pełnomocnicy (m.in. adwokaci, radcowie prawni oraz rzecznicy patentowi), powinni zarejestrować się w Portalu Informacyjnym Sądów Powszechnych („Portalu”). Bez rejestracji użytkownika nie ma możliwości korzystania z Portalu. W takim wypadku istnieje więc ryzyko, że pismo zostanie doręczone pełnomocnikowi po upływie terminu wskazanego w 15zzs9 § 3 tj. po upływie 14 dni od dnia umieszczenia pisma w Portalu.
Zgodnie z danymi statystycznymi opracowanymi przez Ewelinę Mikołajczuk w „Analizie funkcjonowania Portali Informacyjnych Sądów Powszechnych” kategoria użytkowników zewnętrznych portali informacyjnych sądów powszechnych na dzień 30 listopada 2020 r. przedstawiała się następująco: użytkownik zwykły: 123 413 (42%), pełnomocnik: 159 006 (54,1%), użytkownik zależny: 8 892 (3%), sędzia: 1519 (0,05%), prokurator: 591 (0,2%) oraz inni: 484 (0,2%)[1].
Powyższa analiza wskazuje, że pod koniec 2020 r. tylko ok. 54% użytkowników Portalu stanowili pełnomocnicy. W 2021 r. proporcje te mogą jednak ulec zmianie wskazując na znaczny wzrost profesjonalnych pełnomocników korzystających z Portalu.
Należy także podkreślić, że zgodnie z art. 15zzs9 § 2 doręczenia dokonywane za pośrednictwem Portalu nie mają zastosowania do pism, które podlegają doręczeniu wraz z odpisami pism procesowych stron lub innymi dokumentami niepochodzącymi od sądu.
W tym miejscu warto także przypomnieć o poprzedniej nowelizacji Kodeksu Postepowania Cywilnego wprowadzonej na podstawie m.in. ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Poniżej przedstawiam krótkie zastawienie najważniejszych zmian.
Co do zasady, sąd dokonuje doręczeń przez operatora pocztowego, osoby zatrudnione w sądzie, sądową służbę doręczeniową oraz w wypadkach wskazanych w ustawie przez Policję lub Żandarmerię Wojskową. Doręczenia dokonywane są w mieszkaniu, w miejscu pracy, tam gdzie się adresata zastanie lub na wniosek do skrytki pocztowej. Przepisy Kodeksu cywilnego wprowadzają także wyjątki oraz przepisy szczególne.
Doręczenia dla przedsiębiorcy
W nowo zredagowanych przepisach art. 133 § 21, 22 oraz 2 3 Kodeksu Postępowania Cywilnego określono, że w sytuacji, w której przedsiębiorcy nie wskazali innego adresu przedsiębiorcom wpisanym do:
- Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej à doręczeń dokonuje się na adres wpisany w tej ewidencji; oraz
- Krajowego Rejestru Sądowego („KRS”) à doręczeń dokonuje się na adres wskazany w tym rejestrze;
Warto zadbać, aby adres przedsiębiorcy ujawniony w KRS był aktualny. Jeżeli ostatni udostępniony adres został wykreślony jako niezgodny z rzeczywistym stanem rzeczy i nie zgłoszono wniosku o wpis nowego adresu adres wykreślony jest uważany za adres udostępniony w rejestrze.
Dodatkowo należy wskazać, że zgodnie z art. 19 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym pisma procesowe lub orzeczenia dla osób reprezentujących podmiot wpisany do KRS, tj. likwidatorów, prokurentów, członków organów lub osób uprawnionych do powołania zarządu doręcza się na adres wskazany w oświadczeniach tych osób obejmujące zgodę na ich powołanie oraz ich adresy do doręczeń.
Szczególny tryb doręczania pozwu (innego pisma procesowego wywołującego potrzebę podjęcia obrony praw)
Jeżeli pozwany nie odbiera pozwu lub innego pisma wywołującego potrzebę podjęcia obrony swoich praw pomimo pozostawienia w skrzynce pocztowej zawiadomienia oraz powtórnego zawiadomienia (awizo) o możliwości odebrania przesyłki w placówce pocztowej lub właściwym urzędzie gminy a w sprawie nie doręczono mu wcześniej żadnego pisma, przewodniczący zawiadomią o tym powoda przesyłając mu przy tym odpis pisma dla pozwanego i zobowiązując do doręczenia tego pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika.
Powód ma dwa miesiące od chwili doręczenia mu zobowiązania do doręczenia komorniczego na złożenie do akt potwierdzenie doręczenia pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika. Alternatywnie, powód może wskazać aktualny adres pozwanego lub dowód, że pozwany przebywa pod adresem wskazanym w pozwie. Po bezskutecznym upływie terminu do doręczenia odpisu pozwu sąd zawiesi postępowanie.
Doręczenia w Elektronicznym Postępowaniu Upominawczym
Warto także zwrócić uwagę, że przepisy dotyczące doręczeń przez komornika nie znajdują zastosowania w przypadku elektronicznego postępowania upominawczego.
Jeżeli pozwany, pomimo powtórzenia zawiadomienia o możliwości odebrania przesyłki złożonej w placówce pocztowej lub właściwym urzędzie gminy nie odebrał nakazu zapłaty, a w sprawie nie doręczono mu wcześniej żadnego pisma nakaz zapłaty uznaje się za doręczony, o ile adres, pod którym pozostawiono zawiadomienia, jest zgodny z adresem ujawnionym w rejestrze PESEL.
Ustawa o doręczeniach elektronicznych
Na koniec warto wspomnieć, że to dopiero początek rewolucji w doręczeniach w postępowaniu cywilnym. Już za kilka miesięcy wejdzie w życie ustawa z dnia 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych. Ustawa przewiduje m.in. wprowadzenie skrzynki do doręczeń umożliwiającej wysyłanie, odbieranie i przechowywanie danych w ramach publicznej usługi rejestrowanego doręczenia.
[Opracowanie apl. radcowski Magdalena Werner]
[1] Ewelina Mikołajczuk (2020 r.), Analizie funkcjonowania Portali Informacyjnych Sądów Powszechnych, Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, Warszawa, https://iws.gov.pl/wp-content/uploads/2021/02/IWS_Miko%C5%82ajczuk-E._Analiza-funkcjonowania-Portali-Informacyjnych-S%C4%85d%C3%B3w-Powszechnych.pdf (dostęp 08.07.2021 r.).
